در نظام حقوقی ایران، رهن به عنوان یکی از عقود تأمین مالی مطرح است که به‌طور معمول در معاملات ملکی به‌منظور تضمین پرداخت بدهی یا اجرای تعهدات صورت می‌گیرد. با وجود اینکه رهن، قرارداد مستقلی است که برای تأمین امنیت طلب در برابر بدهی تنظیم می‌شود، گاهی پس از پرداخت تمام بدهی یا ایفای تعهدات، طرفین یا یکی از آن‌ها خواستار فک رهن می‌گردند. الزام به فک رهن زمانی مطرح می‌شود که شخصی که رهن بر مالش برقرار شده است، درخواست رفع آن را داشته باشد. در این مقاله به بررسی شرایط و فرآیند الزام به فک رهن پرداخته و نقش وکیل ملکی را در این زمینه تحلیل می‌کنیم.
مفهوم رهن و الزام به فک رهن
رهن، طبق ماده ۷۶۳ قانون مدنی ایران، به قراردادی اطلاق می‌شود که در آن فرد (ره‌ن‌دهنده) مالی را به‌عنوان وثیقه در اختیار فرد دیگر (رهنگیرنده) قرار می‌دهد تا در صورت عدم ایفای تعهدات، مالکیت آن مال به طرف مقابل منتقل شود. در این راستا، مالی که تحت رهن قرار می‌گیرد، می‌تواند ملک، خودرو، طلا و هر نوع دارایی دیگری باشد.
اطلاعات بیشتر: وظایف وکیل ملکی 👉
الزام به فک رهن زمانی مطرح می‌شود که شخص رهن‌گذار تمام بدهی‌های خود را پرداخت کرده است، ولی در عین حال، رهن بر ملک او باقی می‌ماند و او خواهان رفع رهن از مال خود است. در این صورت، برای اینکه رهن از ملک برداشته شود، به حکم دادگاه یا توافق دو طرف نیاز است.
شرایط الزام به فک رهن
شرایط الزام به فک رهن به شرح زیر است:
پرداخت کامل بدهی
یکی از مهم‌ترین شرایط فک رهن، پرداخت کامل بدهی است. در صورتی که شخص بدهکار تمامی تعهدات خود را به طرف مقابل (رهنگیرنده) پرداخته باشد، قانون‌گذار به او این حق را می‌دهد که خواستار فک رهن شود. مطابق ماده ۷۶۶ قانون مدنی، رهن به‌عنوان یک عقد تأمینی، پس از تسویه بدهی باید از ملک رفع شود. در غیر این صورت، شخص رهن‌گذار می‌تواند درخواست الزام به فک رهن را به دادگاه تقدیم کند.
درخواست از مرجع قضایی
چنانچه طرف مقابل (رهنگیرنده) در رفع رهن از ملک کوتاهی کند، رهن‌گذار می‌تواند به دادگاه مراجعه کند. دادگاه پس از بررسی شواهد و مستندات، در صورتی که پرداخت کامل بدهی محرز باشد، حکم به رفع رهن صادر می‌کند.
شرایط مالکیت و تضمین‌های دیگر
در برخی موارد، ممکن است ملک مورد نظر به‌دلیل مشکلات حقوقی مانند توقیف یا اختلافات قانونی دیگر نتواند از رهن خارج شود. در این شرایط، رهن‌گذار باید اثبات کند که هیچ‌گونه مانعی برای فک رهن وجود ندارد و بدهی خود را پرداخت کرده است.
روند قانونی الزام به فک رهن
روند الزام به فک رهن به‌طور کلی از طریق مراجع قضایی صورت می‌گیرد. مراحل این فرآیند به شرح زیر است:
- تقدیم دادخواست به دادگاه: رهن‌گذار باید درخواست خود را برای فک رهن از ملک به دادگاه صالح ارائه دهد. این درخواست باید به‌صورت کتبی همراه با مستندات پرداخت بدهی‌ها (مثلاً رسیدهای بانکی، توافق‌نامه‌های تسویه حساب و غیره) باشد.
- بررسی و ارزیابی درخواست: پس از دریافت دادخواست، دادگاه بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد. در صورتی که دادگاه به این نتیجه برسد که بدهی‌ها به‌طور کامل پرداخت شده و هیچ‌گونه مانع قانونی برای فک رهن وجود ندارد، اقدام به صدور حکم رفع رهن می‌کند.
- اجرای حکم: پس از صدور حکم دادگاه، در صورت لزوم، فرد رهنگیرنده موظف است نسبت به ثبت رفع رهن در دفتر ثبت اسناد رسمی اقدام کند. در صورتی که او از انجام این امر خودداری کند، رهن‌گذار می‌تواند درخواست اجرای حکم را به دادگاه ارائه دهد.
نقش وکیل ملکی در الزام به فک رهن
در فرآیند الزام به فک رهن، وکیل ملکی می‌تواند نقش مهمی در تسریع و تسهیل این فرآیند ایفا کند. وکیل ملکی با داشتن دانش حقوقی و آگاهی از قوانین مربوط به رهن، می‌تواند به صورت مؤثری در مراحل مختلف به موکل خود کمک کند. برخی از نقش‌های مهم وکیل ملکی در این زمینه به شرح زیر است:
مشاوره حقوقی و بررسی مستندات
یکی از وظایف اصلی وکیل ملکی، ارائه مشاوره حقوقی به موکل است. وکیل می‌تواند به بررسی مستندات پرداخت بدهی و دیگر مدارک مربوطه بپردازد و تعیین کند که آیا شرایط فک رهن فراهم است یا خیر. او همچنین می‌تواند موکل خود را در خصوص حقوق و تکالیف ناشی از قرارداد رهن راهنمایی کند.
تنظیم و تقدیم دادخواست
وکیل ملکی می‌تواند دادخواست الزام به فک رهن را تنظیم کرده و به دادگاه ارائه دهد. او باید تمامی مستندات و دلایل لازم را در دادخواست قید کرده و نکات حقوقی مرتبط با قرارداد رهن را به‌طور دقیق بیان کند.
پیگیری پرونده در دادگاه
وکیل ملکی در طی مراحل دادرسی از جمله بررسی مدارک، دفاع از حقوق موکل و ارائه استدلال‌های قانونی در دادگاه، حضور فعال دارد. او می‌تواند با ارائه دلایل قانع‌کننده، نظر دادگاه را به نفع موکل خود جلب کند.
همکاری با دفاتر اسناد رسمی
پس از صدور حکم دادگاه، وکیل می‌تواند در پیگیری ثبت رفع رهن در دفاتر اسناد رسمی کمک کند و اطمینان حاصل کند که رهن به‌طور قانونی و رسمی از ملک رفع شده است.
نمونه متن الزام به فک رهن
نتیجه‌گیری
الزام به فک رهن یک فرآیند قانونی است که در صورت رعایت شرایط خاص و پرداخت بدهی‌ها توسط رهن‌گذار، امکان‌پذیر می‌شود. در این مسیر، وکیل ملکی می‌تواند با ارائه مشاوره‌های حقوقی، تنظیم دادخواست، پیگیری مراحل دادرسی و همکاری با دفاتر اسناد رسمی، نقش بسیار مهمی ایفا کند. در نهایت، این فرآیند به افراد این امکان را می‌دهد که پس از تسویه بدهی‌ها، رهن را از ملک خود رفع کرده و مالکیت کامل آن را بازپس گیرند.
